Հրաչիա Հարությունյանն ու «Հոկտեմբերի 27»-ի նախաքննությունը

Դեռեւս 2000թ.-ի գարնանը, «Դիտորդի Վարկածը 1» գրքույկուում

նկատել էի, որ «Հոկտեմբերի 27»-ի նախաքննությունը փակուղի

է մտնելու: Անհանգստությանս պատճառն, այն էր, որ դեպքից

ընդամենը 4 ամիս հետո, նախաքննության մարմնի հրավիրած մամլո

ասուլիսում զինդատախազ Գագիկ Ջհանգիրյանի կողքին տեսա,

ՀՀ ՆԳՆ քրեական հետախուզության գլխավոր վարչության (ՔՀԳՎ) պետ՝ Հրաչյա Հարությունյանին:

.

ԴԱՐՁՅԱ՞Լ ԿՐԱԿԵՄ ՀՐԱՉԻՆ
«Աղվան Հովսեփյանն ու «Հոկտեմբերի 27»-ի նախաքննությունը» հրապարակումով, ես անրադարձա «Հոկտեմբերի 27»-ի գործով նախաքննության մարմնի կազմավորմանն ու առաջին գործողություններին, մասնավորապես ՀՀ այն ժամանակվա գլխ.դատախազ Աղվան Հովսեփյանի կողմից կայացրած մի քանի կասկածելի որոշումներին: Այդ հրապարակման հիշատակեցի նաեւ ՀՀ ՆԳՆ քրեական հետախուզության գլխավոր վարչության պետ՝ Հրաչյա Հարությունյանի (Կրակեմ Հրաչի) դերակատարումներին, որոնցում նույնպես քիչ չէն մեղմ ասած կասկածելի գործողությունները: Հիշեցնեմ որ «Հոկտեմբերի 27»-ի գործով օպեռատիվ-հետախուզական միջոցառումները, դրանց թվում նաեւ՝ թե´ դեպքի պահին (տես՝ 1 ... 2) եւ թե´ նախաքննության ընթացքում գաղտնալսումները, Հ.Հարությունյանի ղեկավարությամբ ՀՀ ՆԳՆ ՔՀԳՎ-ի աշխատակիցներն են իրականացրել: Հիշեցնեմ նաեւ, որ վերջին տարիների տեղի ունեցած աղմկահարույց սպանություններ կապակցությամբ հարուցված քր.գործերի օպեռատիվ բացահայտումը նույնպես հանձնարարված է եղել Հրաչյա Հարությունյանին:

.
Այժմ ընթերցողին առաջարկում եմ միասին ուսումնասիենք ու վերլուծենք «Հոկտեմբերի 27»-ի քր.գործի նյութերում առկա մի քանի փաստաթուղթ, որոնք բացարձակապես վերաբերվում են ՀՀ ՆԳՆ ՔՀԳՎ-ին ու նրա պետին:

.
Եւ այսպես: Շրջանարվող այն լուրերը, ըստ որոնց հոկտեմբերի 27-ին ԱԺ դահլիճում գաղտնալսումները սկսել են իրականացվել ժամը երեկոյան 9-ից հետո, չի համապատասխանում քր.գործում եղած փաստաթղթերին: Այսպես, հատոր 1. գործ թերթեր 35-ից մինչեւ 76-ը վերաբերում են ԱԺ ում կատարված գաղտնալսումներին: Ուշադրության է արժանի գործ թերթ 65-ը: Պպարզվում է, որ վերծանման նպատակով թվով 6 հատ ձայներիզ է ուղարկվել ԱԱՆ օպեռատիվ տեխնիկական վարչությանն (ՕՏՎ) է: Ձայներիզների հերթականությունը սկսվում է թիվ 2-րդ ձայներիզից, որը կատարվել է գիշերվա ժամը 01:30-ին, 3-րդը 02:08-ին, 4-րդը 04:38-ին, 5-ը 07:00-ին, իսկ ահա´ ըստ հերթականության 6-րդ ձայներիզը համարակալված է, որպես թիվ 1-ին, եւ կատարվել է 9:00-ին: Առաջին հայացքից թվում է, թե ձայներիզների համարակալումման հերթականությունն է խառը եւ եթե գրանցված թիվ 1 ձայներիզը հերթականությամբ էլ դիտարկենք, որպես 1-ին, ապա նրանում գրանցված գաղտնալսման սկիզբը՝ 9:00 եւ լուրերն այն մասին, որ գաղտնալսումներն իրականացվել են երեկոյան ժամը 9-ն կհամապատասխանի իրականությանը: Հարց է արաջանում՝ դիտավորություն թե պատահական զուգադիպություն է տեղի ունեցել այս ամենում: Հիմնավորենք հարցի կարեւորությունը՝ քր.գործում թիվ 1-ի գրանցված ձայներիզում կատարված գաղտնալսումը տեղի է ունեցել ոչ թե´ 27-ի երեկոյան ժամը 9-ին, այլ այն կատարվել է՝ 28-ի առավոտյան ժամը 09:00-ին, քանի որ ըստ համապատասխան առձանագրության, այդ գաղտնալսման վերծանումը ավարտվում է հատեւյալով՝ «Հեռուստատեսությամբ հառարձակվում է «Հայլուր»-ի հատուկ թողարկումը, Ռոբերտ Քոչարյանի եւ Նաիրի Հունանյանի ելույթներով»:

.
Փաստորեն քրեական գործում առկա, թվով 6-ը ձայներիզներում կատարված բոլոր գաղտնալսումները իրականացվել են հոկտեմբերի 28-ին, ժամը 01:30-ից սկսած: Սակայն քր.գործի 1-ին հատորի 31-րդ գործ թերթում առկա է ՀՀ ՔՀԳՎ բլանկի վրա գրված Հրաշյա Հարությունյանի 28.10.99 այն միջնորդությունը որով նա Կենտրոն, Նորք-Մարաշ առաջին ատյանի դատարանի նախագահ Ժոռա Վարդանյանին տեղեկացնում եւ խնդրում է օրինականացնել նախորդ օրը իր վորոշմամբ ԱԺ-ում կատարած անհապաղ գաղտնալսումները:

.
Փաստորեն այս գրությունով հաստատվում է շրջանառվող այն տեղեկությունները, որ գաղտնալսումներն սկսել են իրականացնել դեպքի օր երեկոյան ժամը 9-ի սահմաններում, բնականաբար մենք նույնպես որեւէ հիմք չունենք կասկածելու եւ հավատում ենք դրանց, սակայն հարցեր են առաջանում՝ 1. Ինչու՞ են «թիվ 1» ձայներիզը համարել առավոտյան ժամը 09:00-ին կատարած գաղտնալսումը, այն դեպքում, երբ այն պետք է թիվ 6-ը լիներ: 2. Եթե իրոք գաղտնալսումները սկսել են կատարել երեկոյան ժամը 21-ի սահմաններում, ապա այդ դեպքում ի՞նչ ճակատագրի են առժանացել մոտավորապես 4 ժամ 30 րոպե տեված գաղտնալսումները, չէ որ թիվ 2-րդ գաղտնալսման սկիզբը նշված է գիշերվա ժամը 01:30 եւ արդյոք դրանով նախաքննությունից չի թաքցվում գաղտնալսմամբ առձանագրված շատ կարեւոր խոսակցություններ:

.
Որպես օրինակ առաջարկում եմ հետեւյալ վարկածը՝ Ժամը 21:30-22:00-ի մոտակայքում երբ դահլիճ է մտել, հաճախակի դուրս ու ներս անող պատգամավորներից մեկը կամ (համաձայն իր իսկ հայտարարության, ներկայումս փախուստի մեջ գտնվող) Տիգրան Նազարյանը: Նաիրի Հունանյանը ցանկանում է նրանցից իմանալ թե ինչու են ուշանում այս կամ այն անձերը, կամ խոստացված ուժերը, եւ պադգամավորից կամ Տ.Նազարյանից տեղեկանալով որ ծրագրված գործողությունները այլ ընթացք են ստացել եւ որ ոչ մի ուժեր էլ չեն գալու: Ի՞նչ կաներ նման դեպքում անակնկալի եկած ահաբեկիչը: Իհարկե´ զարմացած կհարցներ. թե «բա էլ խի էին այսինչն ու այնինչը 100 տոկոսանոց երաշխիքներ տալիս թե ամեն մանրունք հաշվի են առել»: Կամ ասենք նշված ժամանակաընթացքում տեռորիստները վերջնականապես համոզվել են, որ ոչ մի օգնող ուժեր էլ չեն գալու, եւ լուրջ անհանգստության խոսակցական նշաններ են ցուցաբերել: Այսինքն՝ չենք կարող բացառել, որ իրենց «խաբվածությունը» զգալով, տեռորիստները միմիանց կամ իրենց որեւէ զրուցակցի հետ խոսացած լինեն այնպիսի մանրամասներ, որոնք էական նշանակություն կարող էին ունենալ գործի բացահայտման համար: Կրկնում եմ սա որպես օրինակ իմ կողմից ներկայացրած վարկած էր, իսկ նման վարկածները հաստատվում կամ հերքվում են միայն իրեղեն ապացույցներով, տվյալ դեպքում անհայտացած 4,5 ժամ տեւած գաղտնալսմը:

.
Ինչեւէ, եւս մեկ անգամ հիշեցնենք, որ գաղտնալսումները իրականացվել է Հրաչյա Հարությունյանի ղեկավարած ՔՀԳՎ կողմից: Նախաքննության ընթացքում տեղի ունեցած գաղտնալսումները, նույնպես կատարել են ՔՀԳՎ աշխատակիցները:

.
Բերեմ օրինակներ՝ «Հոկտեմբերի 27»-ի քր.գործի հատոր(հ.) 4, գործ-թերթ (գ.թ.) 7-ում՝ անհրաժեշտ հարցաքննությունից հետո քննիչը նպատակահարմար է գտել, որ պատգամավոր Հայկ Բաբուխանյանի հեռախոսային խոսակցություններում կարող են գործի համար նշանակություն ունեցող տեղեկություններ պարուակել եւ օրենքի շրջանակներում որոշում է կայացրել գաղտնալսում անցկացնելու: Այդ որոշման ի կատար ածումը հանձնարարվել է ՆԳՆ ՔՀԳՎ աշխատակիցներին: ՔՀԳՎ աշխատակիցներին, այսինքն Հրաչյա Հարությունյանի աշխատակիցներին է վերապահված եղել նաեւ մեկուսարաններից կալանավորներին անհրաժեշտ հարցաքննությունների կամ քննչական այլ միջոցառումներին ապահովելը, այսինքն՝ ամեն անգամ հարցաքննվելուց առաջ Նաիրի Հունանյանը կամ մեկ ուրիշը մինչեւ քննիչին ներկայանալը ինչ որ որոշակի (ենթադրվում է 20-30 րոպեից ոչ պակաս) ժամանակ Հրաչյա Հարությունյանի ախատակիցների տրամադրության տակ են եղել: Կարող ենք չէ նաեւ ենթադրել, որ ասենք ՔՀԳՎ օպեռները ցանկության դեպքում Ն.Հունանյանին ՀՀ ԱԺ տեղափողելիս նախապես տեղեկացրած լինեն, որ Ալեքսան Հարությունյանի կամ Կարեն Հունանյանի հետ առանձին մնալիս ավելնորդ բաներ չխոսեն, քանի որ ձեռնաշխթաների մեջ ձայնորսիչ (ժուչոկ) կա, կամ ասենք օրինակ պատգամավոր Հայկ Բաբուխանյանի հետ առերես հարցաքննությունից առաջ, Ն.Հունանյանն ասէին հետեւյալը՝ «Հայկի հետ առերեսման ժամանակ, որ հարցնի ԱԺ-ում երբ ես իր հետ հանդիպել ու քննարկել..., կասես սեպտեմբերի 28-ին կամ 29-ին»:

.
Տեղեկացնեմ նաեւ որ օպեռատիվ-հետախուզական աշխատանքներ են համարվում նաեւ նախաքննությամբ չպարզաբանված անձանց հայտնաբերումը, հարցաքննություններին չներկայացող անձանց ապահովումը, մեղադրյալների կասկածելի կապերի պարզաբանումն ու հստակեցումը: «Հոկտեմբերի 27»-ի գործում նման բազմաթիվ հանձնարարություններ են կատարել Հրաշյա Հարությունյանի ղեկավարած «քրյականի տղեքը»: Ընթերցողին առաջարկում եմ միասին որոշել, թե նրանք այդ հանձնարարությունները որքանով են բարեխղճորեն կատարել, բերեմ մեկ օրինակ՝ 01.12.99 (Հ. 31 գ.թ. 79) ՆԳՆ ՔՀԳՎ պետին հանձնարարվում է պարզել. «Ինչպիսի հարաբերությունների մեջ են գտնվում Ալեքսան Հարությունյանը եւ Վանո Սիրադեղյանը...»: Եվ ահա Հրաչյա Հարությունյանը իրեն բնորոշ «օպեռատիվությամբ» շուրջ երկու ամիս հետո (համաձայնեք, որ հայտնի մարդկանց կապը ճշտելու համար չափից ավելի շատ ժամանակ է) պարզել է. «Վանո Սիրադեղյանը Ալեքսան Հարությունյանի հետ մտերմացել է դեռեւս վերջինիս Ֆրանսիայում ՀՀ դեսպանատանը աշխատելու ժամանակ: Հետագայում այդ հարաբերությունների արդյունքում Վանո Սիրադեղյանը մասնակցել է Ա.Հարությունյանի պսակադրությանը եւ եղել նրա հարսանիքի քավորը»: Իսկ այս ամենն ուղակի ծիծաղ է առաջացնում, որովհետեւ ոչ թե´ օպեռատիվ աշխատակից, այլ նույնիսկ սկսնակ լրագրողը ընդամենը 1-2 օրում կպարզեր, որ Ալեքսան Հարությունյանի հետ նման կապ Վանո Սիրադեղյանը չի ունեցել եւ ոչ էլ նրա քավորն է եղել: Այսինքն կարող ենք փաստել, որ այս գերատեսչությունը, ի դեմս իր պետ Հրաչյա Հարությունյանի ընդամենը զբաղվում է ստեր հորինելով: (Դեռ լավ է, որ ՄՀՈՋԻ նախկին բժիշկ Հրանտ Պապիկյանին էլ այդ հարսանիքի միակ ներկա եղած անձը չեն գրանցելել, չէ որ վերջին տարիներին տեղի ունեցած բոլոր աղմկահարույց գործերի օպեռատիվ-հետախուզական միջոցառումները որպես կանոն իրականացվել է Հրաչյա Հարությունյանի «Կրակեմ Հրաչի» ղեկավարությամբ, իսկ նրանք էլ որպես կանոն բոլոր այդ գործերում իշխանությունների համար ցանկալի վկայությունները ապահովվում էին հենց Հրանտ Պապիկյանի «ինքնախոստովանությամբ» կամ «վկաությամբ»):

.
Հ.Գ.
Ընթանրապես նախաքննության մարմին ասածը «Հոկտեմբերի 27»-ի դեպքում միայն զին.դատախազությունը չի, եւ եթե նրանում կատարված որեւէ քննչական գործողության ենք անրադառնում ու գովում կամ դատապարտում այն, ապա կարծում եմ արժե նախ տարանջատել եւ նախաքննության մեջ ընդգրկված կոնկրետ մարմնի անունը նշել:

.
ՎԱՀԱՆ ՂՈւԿԱՍՅԱՆ